Ter nagedagtenis aan Dietrich Bonhoeffer se verjaardag, 110 jaar gelede.
Op die vooraand van die Nuwe Jaar, op 31 Desember 2015, het ek deur ons Duitse gesangboek geblaai, na die gesange vir die jaareinde. Ek het toe op ‘n vers uit Bonhoeffer se lied afgekom: Und reichst du uns den schweren Kelch, den bittern des Leids, gefüllt bis an den höchsten Rand, so nehmen wir ihn dankbar ohne Zittern aus deiner guten und geliebten Hand.” (LG 138,3) Wat ‘n troosvolle lied! So het Dietrich gedig, wat in sy lewe ervaar het dat die beker nie van hom weggeneem is nie. Wie was Dietrich Bonhoeffer?
Dietrich Bonhoeffer is op 4 Februarie 1906 in Breslau (Duitsland) gebore. Sy familie was nie religieus nie, maar het ‘n sterk musikale en artistiese erfenis gehad. Reeds op ‘n baie vroeër stadium was dit duidelik dat Bonhoeffer groot musikale talent besit het. Daar is van ouers se kant gehoop dat hul seun in hierdie rigting sou volhard. Maar wat ‘n teleurstelling toe Bonhoeffer op die ouderdom van 14 sy ouers ingelig het dat hy in die bediening wou gaan.
In 1927 het hy sy teologiese studies aan die Universiteit van Berlyn en Tübingen voltooi. Hy behaal ’n Doktorsgraad in Teologie met tema: Sanctorum Communio (Die gemeenskap van die heiliges). Hy het daarna ‘n tydjie lank in Spanje en Amerika deurgebring, waartydens hy hom met ‘n meer praktiese interpretasie van die evangelie besig gehou het. Hy is ten diepste ontroer deur die begrip van sosiale ongeregtigheid en die beskerming van die onderdruktes. In 1931 het hy na Duitsland teruggekeer. Op die ouderdom van 25 jaar is hy as ’n Evangeliese Lutherse Pastor georden.
Die vroeë 1930 was ‘n periode van groot opstand in Duitsland. Grootskaalse werkloosheid, voortspruitend uit die Groot Depressie, het geheers. Die sogenaamde ‘Weimar’ Duitsland was onstabiel, wat gelei het tot die verkiesing van Hitler in 1933 as Kanselier.
Terwyl die verkiesing van Hitler oor die algemeen deur die Duitse bevolking verwelkom is, insluitend ‘n beduidende deel van die Kerk, was Bonhoeffer vanuit die staanspoor ‘n ferme opponent van Hitler se filosofie. In Januarie 1933, 2 dae na Hitler se verkiesing, het hy oor die radio Hitler hieroor gekritiseer. Sy radiouitsending is egter summier oor die lug beëindig.
In April 1933 het hy sy misnoeë oor die vervolging van die Jode uitgespreek. Hy het hom daarvoor beywer dat die Kerk ‘n groter standpunt inneem teen die beleid van Hitler en Nazisme, maar sonder welslae. Volkome ontnugter, het hy Duitsland in die herfstyd verlaat en ‘n pos as Pastor van ‘n Duitse gemeente in Londen aanvaar. In 1934 het hy weer teruggekeer na Berlyn. Sy toestemming om te onderrig is in 1936 teruggetrek. In Junie 1939 het hy weer Amerika toe vertrek en na 2 jaar weer teruggekeer. Hy is intussen verbied om in die openbaar te praat en om artikels te skryf. Dit is ook nie vreemd dat hy hierna as ‘n vyand van die staat verklaar is. Hy was uit en uit ‘n vegter (Widerstandskämpfer) teen die Nazi staatsbestel. Dit het uiteindelik gelei tot sy inhegtenisname in April 1943. Op bevel van Hitler is hy in die Konsentrasiekamp te Flossenburg op 9 April 1945, saam met ander samesweerders gehang. Daar is van draad gebruik gemaak om die proses van die dood uit te rek. Watter wrede manier om so aan jou einde te kom!
Mag sy lied, waar hy onder andere gedig het: “Von guten Mächten wunderbar geborgen, erwarten wir getrost was kommen mag. Gott ist bei uns am Abend und am Morgen und ganz gewiss an jedem neuen Tag” (LG 138,7) ons in hierdie skrikkeljaar as troos dien.
Ons is dankbaar dat hy ons hierdie oujaarsaandlied nagelaat het, en eer sy nagedagtenis.
Bron: Dietrich Bonhoeffer Biography: Biography Online
LG Gesangboek
Reinhold Thom